Hoog Sensitieve Personen

In 1986 ontdekte de Amerikaanse psychologe Elaine Aron, psychotherapeut en universitair docent, de Highly Sensitive Person (HSP), ofwel een Hoog Sensitief Persoon. Een tijd later verscheen in Nederland het eerste artikel over hoogsensitiviteit.

Inmiddels zijn er diverse boeken van Elaine Aron en andere auteurs omtrent dit onderwerp verschenen. Een echte definitie geven over hooggevoeligheid blijft lastig daar de betekenis voor ieder hooggevoelig persoon anders is. Heel kort genomen zou je kunnen zeggen dat een Hoog Sensitief Persoon een individu is die gevoelig is voor indrukken en subtieler nuances waarneemt dan gemiddeld.

Diverse teksten op deze pagina zijn kleine passages uit het boek 'Bewust-er-zijn met hooggevoeligheid' van Antoine van Staveren.

Hooggevoelig of hoogsentimenteel?

Volgens de Van Dale betekent 'sentimentaliteit' overdreven gevoelig zijn. Zijn HSP's dan niet eerder hoogsentimenteel? Ook de test van Elaine Aron geeft naar onze mening inhoudelijk hoofdzakelijk een weergave van overdreven gevoeligheden van bijvoorbeeld externe prikkels. Indien een HSP lasten ervaart van deze externe prikkels zouden we ook kunnen stellen dat men op het moment van hulpvraag niet hoogsensitief, maar hoogsentimenteel is. De last is het sentiment, de mogelijkheid is sensitiviteit. Indien de lasten, die een hoogsensitief persoon ervaart, wegvallen kan er dus pas ruimte komen voor de aanwezige opmerkingsbegaafdheid. We bedoelen in dit kader niet dat 'sentiment' een algemene houding van 'jammeren' betekent (doe niet zo sentimenteel...).

Een heldere gloeilamp

De HSP met lasten hieromtrent zou je ook kunnen vergelijken met een heldere lamp die zelf vrijwel niet meer brandt maar die wordt beschenen door de kleuren van alle lampen om hem heen. Ouders, vrienden, vriendinnen, leraren, collega's, onbekenden etc. Het zijn allemaal individuele lampen met hun specifieke kleuren. Inclusief de mooie en de minder mooie kleuren. Je wordt als hooggevoelig persoon 'beschenen' door de kleuren van de lampen van alle anderen. De meeste HSP's voelen dat ook zo. De persoon is echter gaan denken dat hij zelf de kleuren en het licht van alle andere lampen is én tevens denkt nodig te hebben om zelf te kunnen schijnen… Hij is echter vergeten waar de schakelaar van zijn eigen licht zit om vervolgens zijn unieke kleur op zijn omgeving te laten schijnen.

Beroepen

Hoog gevoelige personen hebben vaak een artistiek, adviserend of dienstverlenend beroep waarin ze graag hun sociale betrokkenheid, inlevingsvermogen, intuïtie en creativiteit tot uiting laten komen. Werk zou voor hen als een hobby moeten zijn. Dan wordt het een manier om hun passie vorm te geven. Arbeidstechnisch gezien zijn het fijnproevers; bij sleur dendert hun energieniveau in een rap tempo omlaag. Ze verliezen snel hun interesse als het om alledaagse of routinematige klussen gaat. Taakomschrijvingen zijn in organisaties echter vaak nauw omschreven, terwijl een hoog gevoelig persoon graag op meer terreinen actief is. Dit kan dan leiden tot gevoelens van frustratie, ongeduld en nutteloosheid. Om dergelijke redenen zoeken HSP´s tijdelijke klussen of willen ze voor zichzelf beginnen. Ze moeten ergens helemaal voor kunnen gaan, anders worden ze onrustig. Als ze eenmaal hun draai gevonden hebben kan er een enorme creativiteit, gedrevenheid en perfectionisme van uitgaan.

Karaktereigenschap of ziekte?

Hooggevoeligheid is geen aandoening en zeker geen ziekte, het is een karakter-eigenschap die met al zijn voordelen gebruikt kan worden. Zolang je nog geen gebruik kunt maken van deze voordelen kun je het als een last ervaren. Je ervaart geen last van je eigen karakter, maar veelal herken je pas een last als je jezelf met je specifieke eigenschappen niet in je eigen directe omgeving herkent. Je herkent je eigen sensitieve karaktereigenschappen dus niet gemakkelijk in iets of iemand anders waarbij je ook zou kunnen zeggen dat je jezélf niet zo snel tegenkomt in je omgeving. We leven in een snelle 'laag-gevoelige maatschappij' waarin je dus logischerwijs je eigen gevoeligheid niet herkent. Je kan je als HSP dus vrij gemakkelijk eenzaam of anders voelen.

Prikkels

HSP's zijn dus door hun bovengemiddelde sensitiviteit opvallend gevoelig voor externe prikkels. Dat kan zowel voordelen als nadelen geven. De negatieve stimuli worden als een last ervaren en het liefst zoveel mogelijk vermeden. Harde geluiden, luide gesprekken, sirenes, felle lichten, massa's mensen, knipperende TL-buizen, sferen, emoties en stemmingen van anderen, verkeersdrukte etc. Ook functioneert de HSP niet meer voor de volle 100% indien ze door anderen worden bekeken, gemeten of worden geëvalueerd. Ze zijn met alles om hen heen bezig, behalve met zichzelf. De symptomen als gevolg hiervan zijn bijvoorbeeld vermoeidheid, blozen, trillen, een snelle hartslag, duizelingen, zweten, angsten en afzonderen van alles en iedereen of terugtrekken in bed met alle gordijnen dicht. Soms leidt het last ondervinden van externe prikkels zelfs tot paniekgevoelens. Sommigen leren zichzelf afsluittechnieken aan om weerstand te bieden tegen deze ongewenste omgevingsfactoren. Heel begrijpelijk, het is niet echt een pretje om op zoveel momenten per dag ongewenst beïnvloed te worden door onvoorziene gebeurtenissen en situaties. Het zijn helaas vaak tijdelijke oplossingen.

Rust nemen

Als HSP's op de juiste plek zitten en datgene naar buiten toe brengen wat hun innerlijk verlangt, kunnen ze er helemaal voor gaan. Dat zien we niet alleen terug in relaties in het algemeen, maar ook in andere bezigheden zoals werk en hobby's. Het opgaan in het werk of hobby's levert in combinatie met een gedreven creativiteit veel voordelen en resultaten op. Als het allemaal op zijn plaats valt lijkt er soms geen einde te komen aan de bruisende ideeën en de vormgeving hiervan. Hoog Sensitieve Personen houden van werken in hun eigen tempo. Zo kan er veel werk worden verzet en met groot enthousiasme en plezier gewenste doelen worden bereikt. Door een té groot enthousiasme kan dit tempo echter erg hoog worden gelegd. De valkuil hierin is dat juist deze zeer aangename bezigheden kunnen zorgen voor een soort van gehaastheid welke voor innerlijke onrust zorgt. Door de adrenaline kan het gevoelsmatige overzicht van de eigen energievoorraad verloren raken waarbij overspannenheid of zelfs burnout geraken niet uitgesloten is. Het is belangrijk dit in eerste instantie bij jezelf te herkennen en daarna te erkennen om vervolgens een pas op de plaats te nemen. Juist voor HSP's is op een ontspannen manier bezig zijn ín de activiteiten een must.

Individuele leergang

Hoe kan ik leren omgaan met die prikkels om me heen? Hoe kan ik mijn moeheid en het piekeren en malen reduceren? Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik een betere planning en structuur voor mezelf krijg? Hoe geef ik mijn grenzen aan? Dit zijn enkele onderwerpen die tijdens de individuele leergang aan bod kunnen komen en waar je veel praktische handvatten voor aangereikt krijgt.

Wil je meer weten over onze individuele leergang? Kijk dan op de pagina 'individuele begeleiding'.

We hebben regelmatig kennismakings-middagen waarbij je volgens afspraak een individueel en vrijblijvend gesprek krijgt. Hierin wordt de individuele leergang verder toegelicht en kun je al je vragen stellen. Tevens verkrijgen wij meer informatie betreffende je specifieke situatie.

Neem voor een afspraak telefonisch contact met ons op (ook voor eventuele andere data mogelijkheden): 
0228 23 50 23.

Je bent van harte welkom!

Gevoelig voor dagelijkse indrukken

Het was de eerste lentedag van het jaar. Op die dag kwam er altijd zo'n geweldig vreugdevol gevoel over me heen. Ik rook het, voelde het en werd innerlijk ook de lente! Mijn stemming werd erdoor bepaald, maar dan op een wenselijke manier.

Mijn broer Peter en ik waren op weg naar school. Na ongeveer 15 minuten lopen en ondertussen zo hard mogelijk tegen kiezelstenen trappend kwamen we aan op het schoolplein. Het was 08:15 uur dus we hadden nog een kwartier de tijd voordat de les zou beginnen. Ik zag dat er inmiddels nog zo' n 12 klasgenoten op het plein aanwezig waren. De meisjes stonden in de ochtendzon wat giechelend aan de kant te kijken naar de jongens die met een bal aan het voetballen waren. Peter keek als gewoonlijk nergens naar en was al half op weg om mee te gaan doen maar onderbrak vrijwel direct zijn spurt beseffende dat hij zijn rugzak nog om had. “Ik leg mijn tas alvast op tafel, goed?” Ik knikte en hij keek met een vragend oog naar mij wat ik wilde. Ik was nooit zo erg beweeglijk in de vroege ochtend omdat mijn nachten vaak gevuld waren met intense dromen zodat ik wat tijd nodig had om uit die droomsferen te komen. “Ja, ga maar. Ik kijk wel even”, zei ik nog wat twijfelend. Hij bedacht zich geen moment en rende naar de ingang van het schoolgebouw terwijl ik plots de bal voor mijn voeten kreeg. Ik hield van voetballen en schoot de ietwat zachte bal met een harde trap hoog de groep in waarna ik ook besloot mijn broer achterna te rennen en ook mijn tas alvast naar de klas te brengen. Bij binnenkomst zag ik dat Peter zijn jas uitdeed en zenuwachtig een haakje zocht in de garderobe. Hij wilde net als ik zo snel mogelijk naar buiten. Een aparte geur hing daar altijd, een beetje muf vergelijkbaar met de geur van de oude boeken die oma in haar kast had staan. Die geur had een bepaalde kille sfeer maar ook iets vertrouwds. Ik hield mijn jas nog even aan en samen liepen we de klas in waar onze leraar al aanwezig was. Hij stond onbeweeglijk voorovergebogen achter zijn bureau in een stapeltje papieren te kijken. Misschien waren het wel de papieren met opdrachtjes die wij de dag ervoor hadden ingevuld?

“Goedemógge”, zei Peter als eerste tegen zijn leraar die er vervolgens half mompelend wat uit stamelde. Hij keek niet eens naar ons. Ik zag direct dat hij erg verdiept was in de papieren die voor hem lagen en ik voelde dat er iets aan de hand was. Dat had ik nou heel vaak. Alsof ik in één oogopslag kon voelen dat er iets was. Hij was chagrijnig, niet goed gehumeurd en hij had een andere after shave op dan gewoonlijk. Hij deed altijd net iets teveel op van dat spul zodat de hele klas rook naar zijn favoriete geur. Zou hij soms ook van die dromen hebben? Heeft hij misschien ruzie met zijn vrouw? Of ligt het aan mij of aan Peet vanwege dat we het fout hebben ingevuld? Ondertussen liep Peter zonder zich ergens van aan te trekken in een hoog tempo naar zijn tafel en dumpte zijn tas op tafel. Hij was alweer op de terugweg terwijl ik langzaam lopend en twijfelend de leraar bestudeerde.

Het was warm en vochtig in het lokaal en toen ik mijn tas ook op mijn tafel zette zag ik dat de schoonmaakster mijn tafel had schoongepoetst. Het bloemetje wat ik de dag ervoor met mijn nieuwe pen had getekend was weggehaald. Ik kreeg in een flits het gevoel dat ik het beter niet had kunnen tekenen. Zou ze het doorvertellen? Ach welnee.

Snel naar buiten want Peter was al uit het lokaal verdwenen. Het voelde drukkend om alleen met de leraar met die stemming van hem in de klas te zijn. Terwijl ik zag dat ze gisteren vergeten waren de grote plant naast de deur water te geven liep ik het lokaal uit terug de boekengeur van de donkere garderobe omgeving in. Ik zag Peter al hard achter de bal aanrennen en ik voegde me in de inmiddels groter geworden schreeuwende groep kinderen op het schoolplein. Ik kon wel de hele ochtend doorvoetballen met dat mooie weer en het heerlijke zonnetje wat me omarmde.

Helaas stond John al veel te snel voor mijn gevoel met de schoolbel in zijn handen en moesten we naar binnen toe. Gelukkig had ik voorlopig geen beldag meer. Op zo' n dag moest je met een grote bel buiten staan bellen om aan te geven dat de pauzes afgelopen waren. Ze keken je dan aan of je de veroorzaker was van het abrupt beëindigen van ieders plezier. Ik had er een hekel aan, terwijl John met een trotse glimlach uitbundig stond te bellen. Hij leek het geweldig te vinden om te kunnen beslissen dat we naar binnen moesten. Ik liet me meenemen in de beweeglijke menigte om een start te maken voor de lessen van vandaag…

Samenvatting lezing in de metaal kathedraal Utrecht

Fabrieksinstelling

Elk moment van de dag doen we, zowel bewust als onbewust, veel indrukken op via onze vijf zintuigen: horen, zien, voelen, ruiken en proeven. Een Hoog Sensitief Persoon (HSP) beleeft deze sensaties dus intenser dan de gemiddelde ander. Een HSP wordt over het algemeen 'fijnbesnaarder' geboren, het is als het ware een 'fabrieksinstelling'. Het zenuwstelsel neemt meer details waar en deze prikkels of indrukken worden intensiever en uitgebreider gesorteerd. Maar ook een moeilijke jeugd of latere ervaringen kunnen leiden tot een hogere gevoeligheid.

Buitenstebinnen leven

Een hoogsensitief persoon die lasten ervaart van het hoogsensitief zijn is vrijwel altijd de aandacht gaan richten op andere mensen, of de buitenwereld, met als gevolg dat je als HSP 'buitenstebinnen' bent gaan leven. Soms ervaart men dat aandacht een soort van verlengstuk is van het bewustzijn. Dus, als je met je aandacht in je omgeving bent, ben je als het ware zelf 'niet thuis'. Je bent (met je aandacht) uit jezelf weggegaan. Doordat je de zintuigen niet op slot kan doen, komt alles gemakkelijk bij je binnen. Je bent inbraakgevoelig geworden wat soms behoorlijk wat tijd kan kosten om het gevoelsmatig en in energie te herstellen.

De bedoeling is dat je de ware natuur die je bent weer gaat leven. Daarvoor moet je 'thuis' zijn, in jezelf zijn, naar binnen keren en tegelijkertijd je dingen doen. Als je 'thuis'  bent in je eigen huis ben je niet meer inbraakgevoelig want jij bent er. Er brandt licht!

Help! Ik moet zoveel...

Vanuit de praktijk gezien is het opvallend te noemen dat vrijwel ieder hooggevoelig persoon een enorme weerstand heeft tegen het werkwoord 'moeten'. Nu zal niet iedereen overdreven blij worden van bijvoorbeeld administreren of het huishouden doen of de belastingpapieren ordenen. Er is gemiddeld een groter verzet tegen dergelijke activiteiten waar anderen niet zo zwaar aan tillen. De HSP gaat deze 'moetactiviteiten' in veel gevallen vooruit schuiven. 'Dat doe ik morgen wel', in de hoop dat er dan plotseling een ander gevoel wordt ervaren. De volgende dag voelt het verzet nog even zwaar, al dan niet nog zwaarder. Zo verzamelen ze een hoeveelheid activiteiten die altijd maar in de toekomst gedaan moet worden. Een duidelijke stressfactor die als een onderstroom voortdurend in het gevoel aanwezig is en tot een constante onrust kan zorgen. Die onrust kan het dagelijks leven in grote mate beïnvloeden en uit zich ook gemakkelijk in een algehele neerslachtigheid.

Opluchting

Een laatste kenmerk van een HSP is dat deze het liefst niet 'in een hokje' gestopt wil worden. Toch is er vaak een grote opluchting te bekennen indien men zich herkent in de kenmerken van een hooggevoelig persoon. Het kan zijn dat je een grote herkenning vindt bij het lezen van deze tekst. 'Ik ben niet de enige, nu weet ik wat het al die jaren was, ik ben toch niet gek!' Voor sommige HSP's is de term hooggevoeligheid een mogelijkheid zich achter te verschuilen en deze mensen lijken zich als een slachtoffer te gaan gedragen. Ze schuilen zich achter hetgeen ze hebben gelezen en leggen zich neer bij de term. Het gevolg is dat men een bekwaam klager wordt en alles betrekt op het hooggevoelig zijn. Als je dit in jezelf herkent, weet dan dat er goede mogelijkheden zijn om met deze gevoeligheid om te leren gaan. Je bent zeker niet de enige. Ontmoet andere HSP's (bv via ons forum of chat), deel en leer van elkaar en oriënteer je eens op de verschillende mogelijkheden in begeleidingsvormen. Een persoonlijk gesprekje met een gespecialiseerd therapeut of begeleider kan al veel voor je betekenen.